Vergiftigingen bij dieren

Een vergiftiging is de reactie die volgt op de blootstelling van een mens of dier aan een vergif.

In principe kan iedere stof die in overmaat aanwezig is schadelijk zijn. Naast de hoeveelheid bepalen onder andere het werkingsmechanisme, de duur van blootstelling en de concentratie de mate van giftigheid van een stof.

Af en toe gedraagt een dier zich heel anders of wordt hij plotseling erg ziek. Veel eigenaren denken dan aan een vergiftiging, terwijl dit lang niet altijd het geval is. Toch zijn vooral honden gemakkelijk het slachtoffer van een vergiftiging omdat ze enthousiast van alles opeten. Als je je hond of kat verdenkt van een vergiftiging, dan zijn er de gouden regels:

• Waarschuw altijd direct de dierenarts, ook bij twijfelgevallen!
• Wacht niet tot de klachten verergeren.
• Neem (indien voorhanden) altijd de verpakking mee van het gif.

Laten braken… of niet? 

In de meeste gevallen is het verstandig om het dier te laten braken. Dat heeft zin als het dier nog geen symptomen laat zien en als de het niet langer dan 1-2 uur is geleden is gegeten. De giftige stof is dan nog in de maag aanwezig. De dierenarts kan een 'braakopwekkende' injectie geven waardoor het gif weer uitgebraakt kan worden. Kijk uit met zout, hier kom ik verderop in dit artikel op terug!

Een dier mag je niet laten braken bij:

• Het eten van scherpe voorwerpen die bij braken beschadiging van de slokdarm kunnen geven (vishaak, speld, scherp botje). Geef je hond ontbijtkoek te eten en veel spelden en naalden komen op deze manier met de ontlasting naar buiten. Een vishaakje met een stuk visgaren er nog aan kan beter met behulp van een endoscoop of operatief worden verwijderd.
• Grote en/of asymmetrische voorwerpen waarbij de kans dat ze opgebraakt kunnen worden heel klein is. Deze kunnen met bepaalde instrumenten of een endoscoop worden verwijderd en anders operatief.
• Zure- en sterk basische stoffen en bijtende middelen zoals terpentine, verfafbijtmiddelen kunnen een ernstige beschadiging van de slokdarm geven. Bij braken passeren ze opnieuw de slokdarm en kunnen daarbij beschadigingen of brandwonden geven. Het is belangrijk om je hond zoveel mogelijk te laten drinken (water of melk) om daarmee de stof juist te verdunnen. Een sterk basische stof kun je minder basisch maken door het dier wat azijn of citroen te laten drinken (als het lukt...)
• Een bewusteloos dier mag je niet laten braken: dat is gevaarlijk en bovendien is het gif de maag in veel gevallen al lang gepasseerd.

Is de vergiftiging al langer dan twee uur geleden dan moet worden voorkómen dat het gif vanuit de darm wordt opgenomen in het bloed. Dat kan in een groot aantal gevallen met Norit®. Als je hond al braakt heeft dat laatste natuurlijk geen zin.

Enkele stoffen die extra aandacht nodig hebben:

Antivriesmiddelen

In antivries zit ethyleenglycol en vooral honden schijnen de zoete smaak erg lekker te vinden. De stof is echter enorm schadelijk voor de nieren. Honden die hiervan hebben gedronken, vertonen algemene vergiftigingsverschijnselen, zoals braken, diarree en soms krampen. Geef de hond eerst blikvoer of melk om het gif te verdunnen. Zorg er voor dat de hond zo snel mogelijk naar de dierenarts gaat om het weer uit te braken.

Chocolade

Chocolade wordt gemaakt van de zaden van de cacaoboon. In deze cacaoboon zit oa vet en theobromine. Theobromine geeft de bittere smaak aan chocolade. De hoeveelheid theobromine verschilt per chocoladesoort: witte chocolade bevat vrijwel geen theobromine, melkchocolade bevat 150-200 mg per 100 gram, pure chocolade nog 2 tot 5x zo veel, vooral banketbakkerschocolade. Het menselijk lichaam kan theobromine afbreken, maar bij honden is een dosis van 100-250 mg theobromine per kg lichaamsgewicht al potentieel dodelijk. Ook kan de stof zich stapelen bij de hond waardoor het bijvoorbeeld een keer of drie goed kan gaan, maar bij de vierde keer helemaal fout.
Een andere manier waardoor honden theobromine binnenkrijgen, is door het eten van meststof en grondverbeteraar in de tuin, die van cacaodoppen is gemaakt. Meststof met cacaodoppen kan 1400-3000 mg theobromine per 100 gram bevatten. Voor een hond van 10 kg kan het eten van 30 gram meststof dus al dodelijk zijn!
Theobromine behoort tot dezelfde groep middelen als bij voorbeeld cafeïne en theofylline. Deze stoffen geven de volgende verschijnselen, die 4-12 uur na het eten van de chocola kunnen optreden:

• Rusteloosheid/nervositeit
• Misselijkheid met soms braken
• Veel drinken en plassen
• Diarree
• Versnelde hartslag en ademhaling
• Koorts
• Stuiptrekkingen
• Coma

Ongeveer 10 uur na de opname, worden de grootste hoeveelheden theobromine in het bloed gevonden. Uiteindelijk kan door een hartstilstand na 18 tot 24 uur de dood volgen.
Helaas bestaat voor theobromine is geen tegengif. De dierenarts kan dus alleen de symptomen bestrijden.

Druiven en rozijnen

Veel honden houden van fruit. Bij veel fruitsoorten kan dat geen kwaad, maar druiven zijn zeer gevaarlijk en kunnen de hond levensgevaarlijk vergiftigen. 
Tot op heden is vergiftiging door druiven of rozijnen alleen waargenomen bij honden, en soms worden ook bij herkauwers symptomen gezien. Waarom druiven en rozijnen giftig zijn voor honden is onbekend. Het is onbekend waarom druiven en rozijnen giftig zijn voor honden. Het verraderlijke is dat de gevoeligheid sterk lijkt te variëren tussen honden. Het is dus niet te voorspellen hoe een hond reageert op druiven en is het zaak om het zekere voor het onzekere te nemen. Ook voedingsmiddelen waarin druiven of rozijnen verwerkt zijn, zoals krentenbrood en rozijnencakes, kunnen dus problemen veroorzaken!

De verschijnselen zijn:

• braken
• diarree
• sloomheid
• niet eten
• buikpijn
• zwakte
• uitdroging
• veel drinken
• rillen

Binnen 24 tot 72 uur na de opname kan acuut nierfalen ontstaan, met een daling van de urineproductie tot gevolg. Als de hond uiteindelijk helemaal niet meer plast kan het zijn dat de werking van de nieren helemaal gestopt is.
Wees dus voorzichtig. Voer nooit rozijnen of druiven aan je hond. Heeft u een druivenstruik in uw tuin, zorg dan dat de hond er niet bij kan komen. 
Raadpleeg direct uw dierenarts als u vermoedt dat uw hond druiven of rozijnen heeft gegeten.

Ratten- of muizengif

Er zijn verschillende soorten gif om de kleine knagers in huis te bestrijden:

• Dicumarine
• Strychnine
• Thallium

Dicumarine is een stof die de bloedstolling remt. Er kunnen overal in het lichaam bloedingen ontstaan. Controleer de kleur van de slijmvliezen in de bek (het tandvlees moet roze zijn) en kijk dan meteen of er bloedingen in de bek optreden. Later kun je ook bloed in urine en ontlasting zien of blauwe plekken (onderhuidse bloeduitstorting) of bloed braken. 
Wanneer er niet al te veel dicumarine is ingenomen kan de dierenarts de hond vitamine K geven wat de bloedstolling bevordert of in ernstige gevallen zelfs een bloedtransfusie kan laten geven.

Strychnine wordt als rattenverdelgingsmiddel gebruikt. In een rat die hierdoor gedood is, blijft het gif achter. Als je hond zo'n kadaver opeet, geeft dat ernstige vergiftigingsverschijnselen. De hond krijgt hevige krampen, die tot de dood kunnen leiden. Als de krampen nog niet zijn opgetreden, is het nuttig een braakmiddel te geven. Als je hond al krampen heeft, mag je de hond niet meer laten braken en kan de dierenarts proberen het dier te redden door zo spoedig mogelijk onder narcose te brengen met een spierontspanner. De narcose beschermt het dier tegen pijnlijke krampen en tijdens de narcose kan ook de maag gespoeld worden.

Thalliumsulfaat wordt ook gebruikt als ratten- en muizenverdelgingsmiddel. Thallium werkt echter niet zo snel als Strychnine. In het begin kunnen de verschijnselen nogal vaag zijn. Het vergiftigde dier braakt, vermagert en vaak worden korstige plekken rondom ogen, lippen en anus waargenomen. Bij overleving van dit eerste stadium van ongeveer 10 dagen zie je een abnormaal hevige haaruitval. Uiteraard moet je bij het vermoeden van een thalliumvergiftiging zo spoedig mogelijk deskundige hulp inroepen. Is het gif nog in de maag dan kan als eerste hulp het braken worden opgewekt en kan de dierenarts de maag spoelen. 
Een kat kan het gif ook binnenkrijgen na een muis als buit te hebben opgegeten!

Fenol, Carbol en Lysol

Dit zijn ontsmettingsmiddelen die giftig zijn voor uw dier, zowel op de huid als ook in het spijsverteringskanaal. Deze stoffen zijn nogal agressief en beschadigen nieren en lever. Wanneer het op de huid is gekomen, dan goed spoelen met water en nawassen met water en zeep. Heeft de hond het ingeslikt dan weer direct verdunnen met water of melk. 

Loodvergiftiging

Vooral pups knagen aan alles wat los en vast zit. Als ze aan voorwerpen knabbelen die met loodhoudende verf of menie zijn geverfd, dan kunnen ze door het lood hierin ernstig vergiftigd worden. De symptomen zijn krampen en abnormaal veel kwijlen en de hond kan ongecontroleerde bewegingen maken. Het enige devies: zo snel mogelijk naar de dierenarts, die kan proberen om je hond te redden.

Insecticiden

In de tuinbouw en helaas ook in vele huishoudens gebruikt men insectenverdelgende middelen, die het enzym cholinesterase remmen. Het hormoon choline speelt een rol bij de overdracht van prikkels van het parasympathische zenuwstelsel. Het enzym cholinesterase zorgt er dan voor dat choline wordt afgebroken als het zijn werk heeft gedaan. Bij een cholinesteraseremmend insecticide, wordt choline niet meer afgebroken en blijft daarom zenuwuiteinden prikkelen, waardoor de overprikkeling van het parasympathische systeem uiteindelijk leidt tot verschijnselen als kwijlen, krampen, diarree, enz. De dierenarts kan een tegengif geven. 

Vergiftigingen door planten

Raadpleeg hiervoor de gifwijzer die bij elke apotheek te krijgen is.

Contactvergiftigingen

Meestal beschermt de vacht van de kat of hond tegen beschadiging van de huid door aanraking met giftige stoffen. Door de neiging om hun vacht schoon te likken, kunnen ze het gif gemakkelijk binnenkrijgen. Een nadeel van een vacht is ook wel weer, dat er gemakkelijk teer, verf en olie in blijft zitten, waardoor er een langdurig contact met de huid plaatsvindt. 
Bij eerste hulp is het van belang, dat het vergif met grote hoeveelheden schoon water wordt verdund, gevolgd door wassen met water en zeep, als het gaat om bijtende chemische stoffen die een chemische verbranding veroorzaken van de huid. Als het dier petroleum of benzine e.d. over zijn huid heeft gekregen, kan men het effect hiervan het best neutraliseren door de vacht met melk te doordrenken. Een half uur daarna wassen met water en zeep.

Als er olieverf op de vacht is gekomen, moet je dit nooit proberen te verwijderen met een verfoplossend middel, zoals bv. terpentine. Dat is een zeer bijtend middel voor de huid en je maakt het dan alleen maar erger. Het beste kan men de verf in de vacht laten drogen en hierna de haren wegknippen. Stookolie ook nooit proberen te verwijderen met terpentine of wasbenzine. Het gebeurt maar al te vaak, dat honden aan het strand stookolie aan hun voetzolen krijgen. Als je probeert dit te verwijderen met wasbenzine of terpentine, geeft dit in korte tijd een zeer pijnlijke ontsteking van de voetzolen. De enige manier is herhaaldelijk schoonmaken met olie (sla-. olijf-, zonnebloemolie of boter) of wassen in een lauw sopje. Heb geduld en herhaal het schoonmaken, en uiteindelijk is het er af.

Keukenzout wordt vaak gebruikt om dieren thuis te laten braken na inname van een ongewenste stof of een ongewenst voorwerp. Wanneer je als eigenaar op het internet informatie zoekt over een mogelijke vergiftiging, wordt het geven van dit huismiddel vaak genoemd als eerste hulp. Echter: zout is een op zichzelf giftige stof als het in te grote hoeveelheden door het lichaam wordt opgenomen. Het kan zo giftig zijn dat het zelfs de dood tot gevolg heeft. Dierenarts-specialisten hebben dan ook de voorkeur de patiënt na het eten een mogelijk giftig product direct naar de dierenartsenpraktijk te laten komen voor een klinisch onderzoek en een adequate behandeling. Met een injectie kan de dierenarts de hond op een veilige manier laten braken!

Conclusie

Zorg er voor dat je (net als bij kleine kinderen) je schoonmaakspullen, verfspullen, chocolade, koelvloeistof, medicijnen en dergelijke goed opbergt zodat uw dier er niet bijkan. Een ongeluk zit in een klein hoekje en het is vaak gebeurd voordat je er erg in hebt.
Raadpleeg altijd eerst je dierenarts en kijk uit met keukenzout als braakmiddel!

Heeft u vragen over bovenstaand artikel? Of heeft uw huisdier klachten die bij bovenstaand artikel passen? Maak een afspraak bij onze kliniek voor een controle via onderstaande button. Belt u liever? Dat kan via 030-2615192.

Een afspraak maken