Dementie bij hond en kat

Mensen en dieren op leeftijd krijgen vaak te maken met zowel lichamelijke als geestelijke ouderdomskwalen. Met het ouder worden treden er veranderingen op in de hersenen. Deze veranderingen kunnen invloed hebben op het gedrag, het geheugen en het leervermogen. 

Bij mensen is dit al langer bekend en wordt dan vaak gesproken van dementie. Uit onderzoek is gebleken dat deze hersenveranderingen ook bij oudere honden voorkomen. Bij honden en katten wordt in plaats van dementie ook wel de term CDS (Cognitief Disfunctie Syndroom) gebruikt.  

Op welke leeftijd en hoe ontstaat dementie bij onze huisdieren?

Bij 10% van de katten tussen de 11 en 14 jaar lijkt er sprake te zijn van veranderingen in het gedrag. Op de leeftijd van 15 jaar en ouder laat meer dan de helft van de katten gedragsveranderingen zien. 

Bij honden zien we verschijnselen van dementie meestal vanaf een leeftijd van 7 jaar. De helft van de honden ouder dan 11 jaar vertoont gedragsveranderingen en dit loopt op tot 70% bij leeftijden vanaf 15 jaar.

De exacte oorzaak van dementie bij onze huisdieren is nog onbekend, maar een aantal factoren kunnen een rol spelen bij het ontwikkelen van de gedragsveranderingen op oudere leeftijd:

• Bij Alzheimer, één van de vele en bekendste dementievormen bij de mens, sterven zenuwcellen af doordat amyloïd eiwitten zich opstapelen tussen de zenuwcellen in de hersenen.  Door de aanwezigheid van dit eiwit verlopen de signalen die in de hersenen worden doorgegeven moeizamer. Bij honden met dementieverschijnselen zijn deze eiwitophopingen ook terug gevonden.
• Zenuwschade in de hersenen kan optreden door de vorming van vrije radicalen.
• Mogelijk spelen een tekort aan vitamine A, C en E een rol bij de ontwikkeling van dementie.
• Een urineweginfectie met de E. Coli bacterie kan bij de mens dementie veroorzaken doordat er toxines, bepaalde gifstoffen, worden geproduceerd. Dit lijkt ook een rol te spelen bij de ontwikkeling van dementie bij honden en katten.

Hoe is dementie te herkennen?

De eerste verschijnselen van dementie zijn vaak mild. Het dier is wat slomer en slaapt meer, trekt zich wat terug en wil minder spelen. Later in het verloop van de ziekte vallen ook de volgende veranderingen op.

Desoriëntatie

Honden kunnen tijdens het uitlaten verward raken en niet meer ‘snappen’ waar ze zijn. Ook in huis kunnen ze ‘verdwalen’. Dieren kunnen bijvoorbeeld voor de verkeerde deur staan of aan de scharnierkant van de deur. Ook doelloos rondlopen of een tijdlang voor de mand staan in plaats van er lekker in gaan liggen kunnen opvallen. Uiteindelijk kunnen dementerende huisdieren zelfs dwangmatige gedragingen laten zien. Een dier kan zich bijvoorbeeld vastlopen in een hoek van de kamer en er dan niet meer uitkomen, maar met zijn kop in de hoek blijven duwen. 

Veranderingen in slaappatroon

Door de dementie raakt het dag- en nachtritme verstoord. Honden kunnen ’s nachts onrustig door het huis trippelen en zijn vervolgens overdag niet overeind te krijgen. Katten met dementie kunnen plotseling midden in de nacht klaaglijk gaan miauwen.

Onzindelijkheid

Katten weten soms niet meer waar de kattenbak staat of hoe ze buiten moeten komen. Honden kunnen hun hele zindelijkheidstraining vergeten. Let wel op: onzindelijkheid kan ook veel medische oorzaken hebben. Het is daarom belangrijk om dit probleem altijd door een dierenarts te laten onderzoeken om onderliggende oorzaken uit te sluiten.

Verminderde vachtverzorging

Zowel minder poetsen als overdreven veel likken kan opvallen bij katten met dementie. 

Veranderingen in sociale omgang

Dieren met dementie kunnen zich meer terug gaan trekken en agressiever of angstiger reageren. Anderen worden juist veel aanhankelijker en wijken niet meer van de zijde van hun eigenaar. Soms lijken oudere dieren ongehoorzaam maar dit doen ze niet expres: ze zijn geleerde dingen gewoon vergeten. 

Hoe wordt de diagnose van dementie gesteld?

Het vaststellen van de diagnose is alleen mogelijk door het hersenweefsel microscopisch te onderzoek. Dit is niet mogelijk bij het levende dier. Bij oudere dieren met verschijnselen die wijzen op dementie is het daarom belangrijk om andere ouderdomsziekten uit te sluiten. Dit kan door een goed lichamelijk en neurologisch onderzoek, door bloed- en urineonderzoek of door bijvoorbeeld beeldvormende diagnostiek zoals röntgenfoto’s of een MRI-scan. 

Als er geen andere lichamelijke reden wordt gevonden voor de gedragsveranderingen, dan zijn hersenveranderingen ten gevolge van ouderdom het meest waarschijnlijk. 

Is dementie bij onze huisdieren te behandelen?

Er is helaas geen behandeling die dementie kan genezen. De ziekte verloopt progressief, wat betekent dat het in de loop van de tijd zal verergeren. Er zijn wel een aantal manieren om het ziekteproces te vertragen en sommige verschijnselen te verbeteren. 

Structuur bieden, aanpassen van communicatie, stress vermijden en actief blijven

Houd een vast uitlaat- en voederschema aan. Door een duidelijke dagelijkse routine ontstaat een zekere mate van voorspelbaarheid voor het dier.

Commando’s kunnen worden gecombineerd met gebaren. Het commando krijgt hierdoor extra ‘kracht’ en is ook te begrijpen door honden die (deels) doof zijn. Daarnaast is het belangrijk om met veel geduld, aandacht en een rustige benadering met uw dier om te gaan. Een dier met verouderde hersenen kan wat onzeker worden en is sneller angstig. Probeer daarom om het straffen van ongewenste gedragingen te voorkomen, maar beloon uitvoerig als er iets goed gaat. 

Om te voorkomen dat het dag- en nachtritme wordt omgedraaid is het verstandig om overdag de gordijnen te openen en het dier veel naar buiten te laten zodat het zoveel mogelijk daglicht krijgt. ’s Nachts moet er zo min mogelijk blootstelling aan kunstlicht zijn. Een korte speelsessie of wandeling voor het slapen gaan kan ook bijdragen aan een betere nachtrust.

Het veranderen van de huiselijke omgeving moet worden voorkomen. Het verplaatsen van meubels of van mand of voerbak kan namelijk voor veel stress zorgen. Als een dier echt gedesoriënteerd en verdwaald raakt in huis kan het nodig zijn om een (deel van de) kamer af te sluiten.

Onderzoek met honden heeft aangetoond dat zowel lichamelijke als geestelijke stimulatie essentieel zijn voor een goede kwaliteit van leven. Blijf lekker wandelen met uw hond, liefst in de vertrouwde omgeving en zo vaak en lang als de conditie en de gewrichten van het dier dat aankunnen. Laat uw kat die altijd naar buiten ging nog steeds lekker naar buiten gaan en zorg indien nodig dat de buitenruimte wat meer afgebakend of omheind is. 

Om oudere dieren zo alert mogelijk te houden is het belangrijk om niet te stoppen met spelen. Spelen houdt uw dier actief en speeltjes met voedsel erin stimuleren het jachtgedrag. Blijf oefenen en herhalen met de al langer aangeleerde commando’s. 

Voeding

Er zijn dieetvoeders ontwikkeld voor honden met dementieverschijnselen. Deze diëten bevatten ingrediënten die de hersenveroudering bestrijden zoals een hoog gehalte aan omega-3-vetzuren en antioxidanten. De hersenen van dementerende honden maken vaak extra veel vrije radicalen aan en die beschadigen de hersencellen. De antioxidanten in seniorenvoeding remmen de vorming van deze radicalen af en maken hen onschadelijk. Een voorbeeld van een dieetvoer voor dementerende honden is Hill’s Prescription Diet B/D®. 

Voor katten bestaat geen speciaal voer. Soms wordt geadviseerd om voer te geven waarin vis als eiwitbron wordt aangeboden. De olie waarin vis wordt verwerkt bevat relatief veel vitamine E. Vitamine E is een antioxidant en vangt de vrije radicalen weg. Ook arthrosediëten lijken verbetering te geven. 

Aktivait® is een voedingssupplement voor honden en katten dat bijdraagt aan een gezond zenuwstelsel en ondersteuning van de hersenfunctie van oudere dieren. Dit supplement kan een bijdrage leveren aan de kwaliteit van het leven van uw oudere hond of kat. Aktivait wordt verstrekt in een capsule. De capsule kan in zijn geheel aan het dier worden gegeven of worden opengebroken om in het voer te doen.

Medicatie

Bij dieren met angstig gedrag kan medicatie in sommige gevallen verbetering geven. Hiervoor zijn middelen als Selgian® en Clomicalm® op de markt gebracht. De dierenarts kan u hier meer informatie over geven. Enkel en alleen medicatie geven is niet zinvol bij dementie, de eerder genoemde adviezen en tips zullen daarnaast ook toegepast moeten worden. 

Wat is de prognose van dementie?

Dementie is helaas niet te genezen. We kunnen de ziekte enkel vertragen met de eerder genoemde adviezen. Met goede zorg, geduld en begrip is het vaak mogelijk om de kwaliteit van leven voor uw huisdier voor een periode nog hoog te houden zodat u samen van die laatste levensfase kunt genieten.

Heeft u vragen over bovenstaand artikel? Of twijfelt u of uw huisdier misschien dementie heeft? Maak een afspraak via onze online agenda bij onze kliniek via onderstaande button. Belt u liever? Dat kan via 030-2615192

Maak een online afspraak